"Uczeń i student niepełnosprawny: warunki życia i nauki" jest pierwszym opracowaniem naukowym informującym o zasięgu niepełnosprawności wśród łódzkich dzieci oraz o sytuacji materialnej i problemach łódzkich rodzin wychowujących dzieci nie w pełni sprawne.

Napisany został pod red. Wielisławy Warzywody-Kruszyńskiej i Grażyny Mikołajczyk-Lerman. Jest kontynuacją dialogu społecznego, który rozpoczęliśmy podczas konferencji "Uczeń i student niepełnosprawny w systemie edukacji". Zwracamy w niej uwagę, że władza lokalna powinna inicjować i realizować pomoc na wszystkich możliwych szczeblach. W interesie społeczności miejskiej leży przecież, aby niepełnosprawne dzieci nie żyły w przyszłości z zasiłków, ale by mogły funkcjonować samodzielnie na miarę swoich możliwości.

Książka Uczeń i student niepełnosprawny – warunki życia i nauki pod redakcją prof. Wielisławy Warzywody-Kruszyńskiej i dr Grażyny Mikołajczyk-Lerman, została opracowana na podstawie badań przeprowadzonych przez naukowców z Instytutu Socjologii UŁ oraz Biura Osób Niepełnosprawnych PŁ, sfinansowanych przez grant Prezydenta Miasta Łodzi. Książka stanowi kontynuację serii publikacji zespołu naukowego z Katedry Socjologii Stosowanej i Pracy Socjalnej UŁ dotyczącej dzieci i dorosłych żyjących w niedostatku na terenie Łodzi. Jest to pierwsze opracowanie naukowe informujące kompleksowo o zasięgu niepełnosprawności wśród łódzkich dzieci oraz o sytuacji materialnej i problemach łódzkich rodzin wychowujących synów i córki nie w pełni sprawne. W roku 2009 w Łodzi mieszkało 4.220 dzieci niepełnosprawnych (mających orzeczenie o niepełnosprawności), co stanowiło 3,8% ogółu osób w tym wieku. Wśród nich 2/3 nie ukończyło 16 lat. 2.917 dzieci żyło w rodzinach o niskich dochodach. Średni dochód w rodzinie dzieci z niepełnosprawnością wahał się od 278 zł wśród mieszkających w Śródmieściu do 299 zł wśród mieszkających na Widzewie. Próg dochodowy uprawniający do otrzymania zasiłku z powodu niepełnosprawności dziecka wyznaczony jest na 583 zł w rodzinie , ale rzeczywista sytuacja materialna tych rodzin jest znacznie gorsza. Z badań wynika, że typowy, łódzki niepełnosprawny uczeń:

• jest osamotniony (osłabienie lub brak relacji rówieśniczych),
• żyje w niedostatku (trudne warunki finansowe i mieszkaniowe rodziny, brak wsparcia instytucjonalnego),
• ma ograniczone perspektywy zawodowe (brak miejsc w placówkach integracyjnych, brak możliwości kształcenia zawodowego).

Niepełnosprawny uczeń ma utrudnioną możliwość kontynuacji nauki przede wszystkim z powodu złej sytuacji materialnej rodziny, trudności w nauce wynikające ze stanu zdrowia oraz z powodu ograniczonej oferty edukacyjnej dla dzieci z upośledzeniami. Aby temu przeciwdziałać, należy – oprócz zwiększenia nakładów na pomoc niepełnosprawnym dzieciom:

• dostosować większą liczbę placówek (tzw. szkół masowych) do przyjmowania dzieci i młodzieży niepełnosprawnej
• zwiększyć liczbę godzin uczestnictwa nauczyciela wspomagającego
• wzmocnić pozycję szkoły w kształceniu dzieci niepełnosprawnych poprzez zintensyfikowanie współpracy z poradniami pedagogiczno – psychologicznymi
• podnieść umiejętności pracowników instytucji edukacyjnych i pomocowych w zakresie profesjonalnego wspierania dzieci i młodzieży niepełnosprawnej (szczególnie wychowujących się w zubożałych środowiskach)
• zwiększyć ofertę szkolnictwa zawodowego, aby umożliwić kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej zgodnie z ich możliwościami i zainteresowaniami

Władza lokalna powinna inicjować i realizować pomoc na wszystkich możliwych szczeblach. W interesie społeczności miejskiej leży przecież, aby niepełnosprawne dzieci nie żyły w przyszłości z zasiłków, ale by mogły funkcjonować samodzielnie na miarę swoich możliwości – konstatuje prof. Wielisława Warzywoda – Kruszyńska